Operacja Tannenberg

Główne wytyczne akcji „Tannenberg” opracowywano w Berlinie od maja 1939 roku. Inicjatorem i koordynatorem był Reinhard Heydrich (szef policji bezpieczeństwa Sicherheitspolizei – Sipo oraz służby bezpieczeństwa Rzeszy Sicherheitsdienst – SD). W maju tego samego roku w Głównym Urzędzie SD Reichsführera SS Heinricha Himmlera została sporządzona lista proskrypcyjnych Polaków (Sonderfahndungsbuch Polen), uznanych z racji własnych działalności publicznych za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Potem wyznaczono specjalne jednostki (Einsatzgruppen) ze służb podległych Heydrichowi, które miały wykonać postawione przed nimi zadanie.
Polegało ono na mordowaniu zaraz po wkroczeniu wojsk niemieckich na obszar Polski przedstawicieli szeroko rozumianej polskiej elity jak i prawdopodobnie Żydów. Na sporządzonych listach proskrypcyjnych było umieszczonych ok. 61 000 nazwisk Polskich obywateli a przede wszystkim reprezentantów polskiej inteligencji, katolickiego duchowieństwa, urzędników, weteranów Powstania Wielkopolskiego oraz Powstań Śląskich, członków polskich partii politycznych i organizacji społecznych.
W rozmowie z admirałem Wilhelmem Canarisem, Heydrich stwierdzał krótko opisując cele akcji „Tannenberg”: „Szlachta, duchowieństwo i Żydzi muszą być zlikwidowani”.
Już po realizacji pierwszej fazy tej zbrodniczej akcji, w lipcu 1940 roku szef SD (Sicherheitsdienst) przyznawał, że „chodziło w niej m. in. o likwidację szerokich polskich kół kierowniczych, obejmujących tysiące osób”.
Podczas odbytej w dniu 7 września 1939 roku odprawy kierownictwa akcji „Tannenberg” Heydrich przedstawił wytyczne Hitlera i Himmlera (szefa SS): „Czołowe warstwy ludności polskiej należy unieszkodliwić w takim stopniu, w jakim to jest możliwe”.

25 sierpnia 1939r Heydrich  wydał rozkaz do rozpoczęcia akcji „Tannenberg”. Ocenia się, że tylko we wrześniu i październiku z rąk Niemców zginęło w Wielkopolsce ok. dwóch i pół tysiąca Polaków, według kategorii rozpisanych przez Heydricha, a zatwierdzonych przez Hitlera. z innych źródeł też wiadomo że, od 1 września do 25 października 1939 w wyniku przeprowadzenia ponad 760 masowych mordów, życie straciło ponad 20 000 Polaków. Operację realizowano w regionalnych akcjach eliminacji polskiej inteligencji zwanych Intelligenzaktion. Aresztowano osoby, które wcześniej zostały umieszczone na specjalnych listach zwanych po niemiecku Sonderfahndungsbuch Polen. Egzekucji dokonywały wspomniane Einsatzgruppen niemieckiej policji i służby bezpieczeństwa a także inne organizacje.

Jak mówił 12 września 1939 roku podczas narady dowództwa Wehrmachtu feldmarszałek Wilhelm Keitel – szef naczelnego dowództwa niemieckich sił zbrojnych, wojsko niemieckie ma brać czynny udział w „politycznym oczyszczaniu gruntu”, co miało obejmować systematyczną eksterminację polskich elit.
Wbrew budowanej od 1945 roku legendzie o „dobrym” Wehrmachcie („spełnialiśmy swój żołnierski obowiązek, walcząc za niemiecką ojczyznę”), przeciwstawianemu bandytom z  SS, Gestapo i SD, trzeba pamiętać, że w pierwszych dniach września 1939 roku masowych egzekucji na polskich obywatelach dokonywali właśnie żołnierze Wehrmachtu.  W czasie kampanii wrześniowej pod bezpośrednimi rozkazami Heydricha pozostawało 8 Grup Operacyjnych Einsatzgruppen, operujących na tyłach Wehrmachtu, którym podporządkowano także oddziały SS-Totenkopf. Na terenie całej okupowanej Polski działało w sumie VI grup operacyjnych Einstazgruppen. Mordowali wówczas nie tylko bezbronnych cywilów, ale i pojmanych do niewoli polskich żołnierzy.
Należy przypomnieć rozkaz z 6 września 1939 roku naczelnego dowództwa Wehrmachtu, który uznawał cywilnych obrońców polskich miast za „bandytów”, którzy podlegali natychmiastowej egzekucji. Taki los spotkał we wrześniu 1939 roku niemal dwustu Polaków z powiatu mogileńskiego, którzy bronili swoich miast przed niemieckim agresorem.

„(...) celem wojny nie jest osiągnięcie jakiejś linii geograficznej, ale fizyczna eksterminacja wrogów. Obecnie tylko na wschodzie umieściłem oddziały SS Totenkopf, dając im rozkaz nieugiętego i bezlitosnego zabijania wszystkich mężczyzn, kobiet i dzieci polskiej rasy i języka, bo tylko tą drogą zdobyć możemy potrzebną nam przestrzeń życiową.”*

Adolf Hitler

*Obersalzberg 22 sierpnia1939 roku, na tydzień przed niemiecką inwazją na Polskę